koffeina w kawie

Niezwykłe właściwości kofeiny znano od zarania dziejów. Już w epoce kamienia ludzie odkryli, że żucie nasion, liści i kory niektórych roślin pomaga zmniejszyć zmęczenie i senność, a poprawić sprawność umysłu. Czyni to z kofeiny najstarszy psychoaktywny środek znany ludzkości. Obecnie jest także najczęściej stosowanym. Rocznie na świecie spożywa się ok. 120,000 ton(!) kofeiny. Jaki jest jednak mechanizm jej działania? Kofeina bez problemu przenika z krwi do mózgu, a tam (jako że jest bardzo podobna w budowie do innej cząsteczki - adenozyny) z łatwością wiąże się do receptorów tego związku i je blokuje. To z kolei powoduje podwyższoną aktywność dopaminy, neuroprzekaźnika, który jest odpowiedzialny za większość stymulujących efektów kawy: poprawę koncentracji i zmniejszenie senności. Pamiętać należy, że działanie to jest krótkofalowe i tylko odsuwa w czasie objawy zmęczenia, które prędzej czy później i tak nas dopadnie. Kofeina powoduje także wydzielanie do krwi adrenaliny (stąd podwyższone tętno
i ciśnienie tętnicze), choć odpowiada za to najprawdopodobniej inny mechanizm. Wykazano też, że związek ten stoi za chwilowym podwyższeniem stężenia serotoniny, a to sprawia, że filiżanka kawy z reguły poprawia nam nastrój.

Co za dużo...
Z kofeiną trzeba jednak uważać. Podczas picia dużych ilości kawy organizm szybko przyzwyczaja się do zwiększonej dawki kofeiny i w odpowiedzi wytwarza nowe receptory adenozyny. Z jednej strony powoduje to słabsze działanie kofeiny, a z drugiej - nieprzyjemne dolegliwości w przypadku jej odstawienia.
Dzieje się tak dlatego, że mózg, mając nadmiar receptorów adenozyny, które już nie są blokowane przez kofeinę, staje się nadwrażliwy na ów związek. Owocuje to dokuczliwymi bólami głowy, spadkiem nastroju, niekiedy nawet nudnościami. Objawy mijają jednak po kilku dniach, kiedy ilość receptorów adenozyny wraca do normy. Nie należy także przekraczać bezpiecznej dawki kofeiny. Ludzie, którzy piją za dużo kawy czy innych napojów z kofeiną, często skarżą się na nerwowość, drażliwość, bóle głowy, bezsenność czy problemy z trawieniem.

Dawkowanie
Uważa się jednak, że przyjmowanie dziennie do 300 mg kofeiny nie powinno negatywnie wpływać na zdrowie. Dla porównania: filiżanka espresso (ok. 50 ml) zawiera jej ok. 50-60 mg, a kawa z ekspresu przelewowego (ok. 125 ml) - 60-100 mg. W szklance herbaty jest jej od 10 do 60 mg, zależnie od rodzaju, natomiast puszka coli zawiera ok. 40 mg kofeiny. Jeśli więc będziemy kontrolować ilość kofeiny w naszej diecie, możemy korzystać z dobrodziejstw jej działania, nie martwiąc się o stan naszego zdrowia.